38 likes, 2 comments - transbros_i_transfemmes on January 11, 2023: " Zastrzyki domięśniowe to najpopularniejsza metoda przyjmowania testosteronu u osób" Translations in context of "Dostałem w nią zastrzyk" in Polish-English from Reverso Context: Dostałem w nią zastrzyk przeciwtężcowy przez pannę, która dziabnęła mnie w nogę. Testosterone replacement therapy is available in several forms. All can improve testosterone levels: Skin patch (transdermal). Androderm is a skin patch worn on the arm or upper body. It's applied 1. 250e5d oznacza że robisz zastrzyk co 5 dni z testosteronu czyli jeżeli masz stężenie 250mg/ml to co 5 dni ładujesz 1 ml. 2. HCG zapobiega kurczeniu się jąder na. Cyklu i ułatwia odblok po cyklu. Jest sprzedawane w dwóch fiolkach do rozrobienia. Po rozrobienia z dołączonym rozpuszczalnikiem ma stężenie 5000 jednostek na bodajże 2ml. Leki bez recepty stosowane przy grypie i przeziębieniu. Lek. Jacek Ławnicki. 82 poziom zaufania. Witam! W opisanej sytuacji powinien Pan udać się do specjalisty ortopedy. Lekarz po ustaleniu przyczyny dolegliwości wdroży odpowiednie leczenie. redakcja abczdrowie Odpowiedź udzielona automatycznie. Nasi lekarze odpowiedzieli już na kilka 3. Zastrzyk w udo jest bardziej bezpieczny niż inne metody podawania leków, ponieważ lek jest wstrzykiwany bezpośrednio do krwiobiegu, co zmniejsza ryzyko wystąpienia działań niepożądanych. Wady wykonywania zastrzyku w udo: 1. Zastrzyk w udo może być bolesny, szczególnie dla osób wrażliwych na ból. 2. . Co jest potrzebne do wykonania zastrzyku?waciki - 50szt po 2-3złt spirytus salicylowy - 2zł w aptece strzykawka jednorazowa 2ml lub 5ml (zależy od ilości substancji, która wbijamy naraz - generalnie dla jednej substancji starcza strzykawka 2ml; w przypadku łączenia w jednym zastrzyku np. testosteronu i nandrolonu - lepiej wziąć 5ml) - strzykawka to koszt 10-15gr - radzę od razu robić zapas w aptekach internetowych (oszczędzi to nam dziwnych spojrzeń aptekarek przy zakupie 50 strzykawek ;)). igła do nabierania środka - 1,1mm [średnica igły] x 40mm [długość] lub 1,2mm x 40mm lub większa - 1 igła to w aptece wydatek rzędu 10gr. Radzę więc od razu zaopatrzyć się w większą ilość, korzystając z aptek internetowych - wtedy pudełko 100 igieł kosztuje ledwie 5-6złt. igła do iniekcji 0,7mm x 40mm [iniekcja w pośladek] lub 0,6mm x 30mm [iniekcja w udo/pośladek] Jak się dobiera grubość i długość igły?W przypadku środków opartych na oleju - testosteron cypionian/enantan/propionian, sustanon, omnadren, trenbolon, boldenon, nandrolon [deka, npp] - dobieramy igłę o średnicy minimum 0,6mm - olej jest z natury substancją gęstą przez co mniejsza igła mogłaby bardzo spowolnić iniekcję. W związku z tym, że igła 0,6mm x 40mm jest praktycznie nie do dostania - igła 0,7mm x 40mm jest idealna do iniekcji w pośladek, gdyż często jest tam więcej tłuszczu, niż np. na udach. W przypadku w miarę niskiego poziomu tkanki tłuszczowej można zdecydować się na igłę 0,6x30, aczkolwiek pamiętajmy, że robimy iniekcję głęboko domięśniową i chcemy się wbić w mięśień, a nie tylko w jego wierzchnią część. Zbyt płytka iniekcja może prowadzić do stanów zapalnych oraz często kończy się bólem mięśnia, w który została wprowadzona substancja. Na szczęście, w ciągu 2-3 dni - wszystko mija. Jeśli chodzi o iniekcję w udo (a dokładniej w mięśień czworogłowy) można zastosować igłę krótszą, która jest jednocześnie cieńsza: 0,6x30 lub 0,6x25. Jeśli mamy sporo tłuszczu na nogach - zawsze bezpieczniej jest wziąć igłę 0,7x40. Środki oparte na wodzie (np. stanazolol, testosteron suspension) - można zastosować igłę 0,5x25mm w przypadku iniekcji w udo, gdyż woda jest zdecydowanie mniej gęsta od oleju. Niestety, kryształki sterydu zawieszone w wodzie mogą czasem powodować blokadę igły, więc najlepsze rozwiązanie to igła 0,6 lub 0,7 jak w przypadku środków opartych na oleju. Moim zdaniem igła 0,8x40 nie nadaje się do iniekcji. Powoduje spory ból przy wkuwaniu, zwłaszcza w pośladek. Do nabierania środka z ampułki/flakonu potrzebujemy igły grubszej, gdyż zależy nam po prostu na jak najszybszym zaciągnięciu środka. Wybieramy igłę o średnicy co najmniej 1mm. 1,2mm x 40 będzie idealna. Jak przygotować zastrzyk?Na początku rozpakowujemy strzykawkę i igłę do nabierania. Zarówno strzykawki jak i igły są wyjałowione dlatego starajmy się nie dotykać ujścia strzykawki, ani żadnej części igły gołymi palcami. Jeśli się to nam zdarzy - przetrzyjmy tą część spirytusem Igła otoczona jest osłonką - inaczej nie bylibyśmy w stanie założyć igły na strzykawkę bez jej dotykania. Naszą igłę do nabierania [np. 1,2x40] umieszczamy na końcu strzykawki, mocnp dociskając. Następnie lekkim, odkręcającym ruchem, zdejmujemy osłonkę, którą odkładamy na bok! Może to zabrzmi śmiesznie, ale pamiętajmy, że niektórzy żyją z grzebania w naszych śmieciach. Ze względu na tych ludzi nigdy nie wyrzucajmy igły nieosłoniętej. Gotową do użytku igłę do nabierania przecieramy wacikiem nasączonym spirytusem Środki dostępne są w formie jednorazowych ampułek oraz flakonów wielokrotnego użytku. Ampułka Aby dostać się do substancji należy przede wszystkim upewnić się, że cała substancja znajduje się poniżej pierścienia łamania ampułki - nie chcemy przecież, by nam się coś rozlazło. Najlepiej w tym przypadku postukać np. płaską częścią noża po główce ampułki. Następnie należy oderwać główkę, tak żeby pozostała część ampułka znajdująca się poniżej pierścienia. Nie radzę się bawić w ręczne urywanie główki, gdyż można sobie zanieczyścić środek niewidocznymi odłamkami szkła lub, co gorsza - zmiażdżyć ampułkę. Do otwierania ampułek można stosować specjalne nożyczki, przeznaczone do tego celu. Ja jednak polecam nóż, tzn. jego płaską część [np. ja uderzam metalowym uchwytem]. Trzymając jedną ręką ampułkę, uderzamy szybkim ruchem w bok główki i sprawa załatwiona. Środek nabieramy poprzez przyłożenie końca igły do dna ampułki [można ampułkę lekko przechylić, dla sprawniejszego nabierania] i powoli odciągamy tłoczek strzykawki. FlakonNa wierzchu flakonu jest kapsel, który zrywamy. Gumkę dezynfekujemy spirytusem (zawsze!), następnie obracamy flakon do góry nogami (zdjęcie poniżej). W strzykawkę nabieramy 1-2ml powietrza [troszkę więcej ml, niż planujemy pobrać z flakonu], które wpuszczamy we flakon (normalnie we flakonie powinna być próżnia, która utrudnia nabieranie środka). Wbijamy igłę w gumkę i odciągamy tłoczek w celu nabrania substancji. Jeśli chcemy nabrać 1ml to radzę zaciągnąć do podziałki 1,1-1,2ml na strzykawce, bo często się zdarza, że zaciągamy trochę powietrza. Po nabraniu substancji, odwracamy strzykawkę igłą do góry. Pstrykamy w górną część strzykawki, w celu równomiernego rozłożenia się substancji i pozbycia się bąbelków (strzepujemy aż nie pozbędziemy się wszystkich wyraźnie większych bąbelków - o małe nie ma się co martwić). Następnie nakładamy na naszą igłę osłonkę i odkręcającym ruchem zdejmujemy igłę z osłonką. Tą igłę możemy już wyrzucić. Na strzykawkę nakładamy igłę do wstrzykiwania [przykładowo 0,7x40] i odkręcamy z niej osłonkę (której oczywiście nie wyrzucamy ;)). Dociskamy tłoczek strzykawki tak, by w naszej strzykawce nie było żadnego powietrza. Najlepiej, by na końcu igły pojawiła się kropelka środka, który zaraz będziemy wbijać. Przed iniekcją igłę przecieramy waciskiem ze spirytusem. Ostatni krok to oczywiście wykonać zastrzyk? a) zastrzyk w pośladek b) zastrzyk w udo Testosterone Poradnik A-ZW ostatnich latach wokół sterydów narosło wiele mitów i nieprawdziwych informacji. Ponadto na wielu forach odmawia się pomocy osobom które zadają podstawowe pytania na temat ich stosowania. W tym artykule postaram się przekazać niezbędną wiedzę na temat testosteronu do przeprowadzenia pierwszego cyklu. Czym jest testosteron?Testosteron jest jednym z najważniejszych hormonów w ludzkim ciele. Popularnie uznawany jest za “hormon męski” z racji, że jego stężenie u mężczyzn jest kilkunastokrotnie większe niż u kobiet. Jest on jednak niezbędny do prawidłowego funkcjonowania obu płciom. Testosteron oraz jego pochodna DHT odpowiadają za większość cech płciowych mężczyzn, wpływają na anabolizm(prędkość budowy mięśni), libido, spermogenezę, pamięć, pewność siebie oraz ogólny stan zdrowia i samopoczucie. W ostatnich latach jego średni poziom wśród całej populacji maleje, za sprawą wszechobecnych pochodnych estrogenów. Aktualne pokolenie ma go około 30% mniej niż to z połowy XX wieku. Niski poziom testosteronu ma bardzo negatywny wpływ na siłę mięśni, libido oraz poziom energii. Jeżeli zauważyłeś, że notorycznie nękają Cię te problemy warto zrobić badania krwi pod kątem stężenia hormonów płciowych i w razie potrzeby rozpocząć hormonalną terapię zastępczą. Zalety zwiększenia poziomu testosteronuSzybszy przyrost tkanki mięśniowej – podczas cyklu zdolność budowy mięśni znacząco rośnie. W czasie pierwszego cyklu osoby często zdobywają nawet 10-15kg masy, z czego po cyklu zostaje 6-10kg. Warto zauważyć, że masa zbudowana na cyklu jest dużo lepszej jakości niż ta podczas normalnych treningów. Szybsza regeneracja – podczas cyklu czas potrzebny na regenerację znacząco się obniża. Większość osób bez problemu może wykonywać pełne treningi codziennie po których normalnie musieliby się regenerować przez 1-2dni. Zwiększone libido – podczas stosowania testosteronu znacząco wzrasta libido do poziomów podobnych do okresu dojrzewania, a może nawet większych. Poza libido poprawia się także jakość erekcji z racji zwiększenia gęstości krwi. Pompa – Podczas cyklu zwiększa się ilość krwinek czerwonych oraz wody utrzymywanej przez mięśnie. Daje to efekt “nabicia” podobny do tego po treningu. Uwidaczniają się także żyły dając złudzenie niższego poziomu tkanki tłuszczowej. Zwiększona pewność siebie – testosteron znany jest z zwiększania pewności siebie – zwłaszcza u osób nieśmiałych. Wbrew powszechnym przekonaniom nie zwiększa jednak agresji. Lepszy sen – sen podczas cyklu jest dużo głębszy niż normalnie oraz organizm potrzebuje go mniej (przy założeniu, że nie zwiększa się objętość treningów). Lepszy nastrój – testosteron wpływa na ilość produkowanej dopaminy oraz kortyzolu. Lepszy balans poziomów tych hormonów może poprawić samopoczucie, zwłaszcza u osób borykających się z depresją. Mocne kości – Testosteron jest głównym hormonem odpowiedzialnym za siłę kości. Wraz ze wzrostem jego poziomu w organizmie rośnie ich gęstość. Broda – Za wzrost brody odpowiada pochodna testosteronu DHT. Podczas cyklu jej poziom rośnie, zwiększając tempo wzrostu włosów na brodzie oraz ich gęstość. Skutki uboczneNiestety mimo swoich wielu zalet, testosteron jak praktycznie każda substancja ma też swoje wady. Na szczęście wszystkim z nim da się zapobiec stosując rozsądne dawki i zaopatrując się wcześniej w środki, które mogą być przydatne podczas cyklu. Większość skutków ubocznych: ginekomastia, retencja wody, trądzik czy wahania nastroju związane są ze zbyt wysokim poziomem estrogenów w organizmie. Estradiol (E2) jest popularnie nazywany “żeńskim hormonem”, jednak podobnie jak ma to miejsce w przypadku testosteronu jest niezbędny obu płciom do prawidłowego funkcjonowania. Poziom tego hormonu podczas cyklu rośnie na skutek “aromatyzacji testosteronu”, czyli przekształcania pewnego procenta testosteronu w estrogeny. Na szczęście wszystkim problemom związanym z zbyt wysokim poziomem Estradiolu da się zapobiec stosując substancje zwane Inhibitorami Aromatazy o których napiszę w dalszej części artykułu. Jedynym możliwym skutkiem ubocznym nie związanym z poziomem Estradiolu w przypadku stosowania testosteronu jest tak naprawdę łysienie. Zwiększone wypadanie włosów występuje oczywiście wyłącznie u osób, które posiadają ku temu predyspozycje genetyczne – podczas cyklu testosteronu łysienie postępuje ok. dwóch razy szybciej niż normalnie. Jest ono spowodowane wzrostem poziomu pochodnej testosteronu – DHT. Da się jemu zapobiec stosująć bloker DHT – finasteryd. Jednocześnie chciałbym obalić mit jakim jest zwiększona agresja podczas stosowania testosteronu. Jest to tak samo prawdziwe stwierdzenie jak to, że gry komputerowe sprawiają, że ludzie stają się mordercami. Nie spotkałem w swoim życiu jeszcze żadnej osoby, która stałaby się bardziej agresywna stosując rozsądne dawki testosteronu. Co więcej ostatnie badania sugerują, że to niski poziom testosteronu wpływa na fakt, że mężczyźni są drażliwi, agresywni i nieprzyjemni w obyciu. Zwiększona agresja spowodowana sterydami może występować wyłącznie podczas stosowania testosteronuMimo, że istnieje tylko jedna substancja aktywna kryjąca się za testosteronem to występuje w różnych formach. Każda z form różni się rodzajem estru – związkiem połączonym z sterydem umożliwiającym zażycie doustne (w przypadku sterydów w tabletkach) lub rozkładającym jego czas uwalniania na dłuższy okres (w przypadku sterydów iniekcyjnych). Twój pierwszy cykl testosteronuKontrolowanie EstradioluJak wspomniałem wcześniej, większość skutków ubocznych pojawiających się na cyklu związanych jest z nieodpowiednim poziomem Estradiolu. Zarówno jego zbyt wysoki jak i zbyt niski poziom powoduje problemy. Niestety większość osób bojąc się ginekomastii czy trądziku przesadza z dawką inhibitorów aromatazy co daje odwrotny efekt do zamierzonego. Zapamiętaj: Wszystkie skutki uboczne związane z nieodpowiednim poziomem estradiolu są odwracalne w ciągu 4 tygodni od ich wystąpienia. Jeżeli podejrzewasz u siebie zbyt wysoki poziom estradiolu zrób badania krwi. Jeśli nie masz takiej możliwości obserwuj sytuacje przez 2-3 kolejne dni zamiast podejmować pochopne decyzje. Skutki uboczne zbyt wysokiego poziomu Estradiolu:trądzikginekomastiawahania nastroju (nawet ekstremalne np. powodujące płacz na filmach) retencja wody w organizmiezwiększone ciśnienie krwiswędzenie sutkówprzetłuszczona skóraospałośćSkutki uboczne zbyt niskiego poziomu Estradiolu:słabe orgazmysucha skórazwiększona agresjaból stawówzmęczeniespadek apetytuwypadanie włosówCo zrobić w przypadku zbyt dużego poziomu Estradiolu?W celu obniżenia poziomu estrogenów stosuje się środki zwane Inhibitorami Aromatazy. Zazwyczaj wybór pada na Arimidex (anastrozol) lub Aromasin (Exemestanum). Niestety nie da się jednoznacznie określić potrzebnej dawki. Na poziom aromatazy oraz pojawienie się skutków ubocznych wpływają zarówno predyspozycje genetyczne jak i ilość i rodzaj stosowanych sterydów. Najpopularniejszymi dawkami AI dla 500mg/week testosteronu są jednak: Arimidex (every day = co dnia) Aromasin (every day = co dnia)To który Inhibitor Aromatazy wybierzesz nie ma większego znaczenia. Aromasin jest delikatnie lepszym AI ze względu na obniżanie poziomu SHBG i podwyższanie IGF-1, jednakże zwiększa również ryzyko łysienia. Pozbycie się problemów z zbyt niskim poziomem Estradiolu jest dużo prostsze – wystarczy przestać brać inhibitory aromatazy przez kilka dni. Odblok (PCT)Podczas cyklu poziomy androgenów w organizmie przekraczają kilkakrotnie normę. W efekcie organizm powoli przyzwyczaja się do podawania ich z zewnątrz i zaprzestaje ich produkcji. Po zakończeniu stosowania sterydów organizm potrzebuje kilku tygodni aby przywrócić ich produkcję do poziomów sprzed cyklu. Podczas tego okresu osoba traci dużą ilość zdobytych mięśni, może mieć problemy z erekcją i słabe samopoczucie. Na szczęście da się temu zapobiec stosując środki PCT, które pobudzają pracę przysadki i tym samym wpływają pozytywnie na ilość produkowanych androgenów. Do “odblokowania” najczęściej używa się Clomidu oraz Nolvadexu (w przypadku długich cykli wykorzystujących kilka środków warto pomyśleć także nad HCG). Stosowanie środków PCT należy rozpocząć po upłynięciu ok. 4 czasów półtrwania od momentu zaprzestania stosowania sterydów. W przypadku testosteronu są to zazwyczaj 2 tygodnie (za wyjątkiem krótkich estrów jak np. propionat w przypadku którego PCT należy zacząć po około 2-3 dniach).Dawkowania środków PCT:Clomid – 50mg dziennieNolvadex 20mg dziennieŚrodki te należy przyjmować jednocześnie. Wykonywanie zastrzykuIstnieją dwie metody wykonywania zastrzyków – domięśniowa(IM) oraz podskórna(subq). Osobiście preferuję tę drugą z racji, że jest dużo prostsza, mniej bolesna, środek mniej aromatyzuje, a ponadto wykorzystuje dużo mniejsze igły – w skrócie idealna dla początkującego. Niestety jak każda metoda ma również wady. W przypadku zastrzyków subq jednorazowo można podać maksymalnie 0,5 ml substancji. W przeciwnym wypadku pod skórą tworzą się bąble podobne do ugryzienia owada, które znikają dopiero po kilku dniach. Porównanie wielkości igieł IM oraz subq:W przypadku metody subq optymalnym rozmiarem igły jest 30G x 0,8cm(0,3”)W przypadku metody IM optymalnym rozmiarem igły jest 25G x 2,5cm (1”)Oczywiście w obu przypadkach zarówno długość igły jak i jej średnica(im wyższa liczba G tym MNIEJSZA średnica igły) może być delikatnie większa jak i wykonać zastrzyk?Oczyść fiolkę:przetrzyj gumkę na wierzchu fiolki alkoholem i poczekaj około minutyZaciągnij do strzykawki tyle powietrza ile zamierzasz pobrać substancji (zapobiegnie to robieniu się podciśnienia w fiolce)Wbij igłę i wpuść całe powietrze do środka fiolkiZaciągnij substancję – trochę więcej niż potrzebujeszBez wyciągania igły lekko postukaj w strzykawkę, tak aby powietrze znalazło się w górnej części strzykawki(przy igle), a następnie wstrzyknij powietrze z powrotem do fiolki wraz z nadmierną ilością roztworuPrzetrzyj miejsce w którym zamierzasz wykonać zastrzyk alkoholem i poczekaj kilka sekundWyciągnij igłę z fiolki i bez zawahania wbij ją w zaplanowane miejsce (im bardziej zdecydowanym ruchem to zrobisz tym mniej będziesz czuł ukucie)Wstrzyknij roztwór – prędkość zastrzyku zależy od średnicy igły, średnio jest to ok. ml/30s jednakże przy pierwszym zastrzyku możesz zrobić to wolniejSzybkim ruchem wyciągnij strzykawkęWyrzuć strzykawkę – igły znajdującej się w ciele nie wolno ponownie użyć !!!Najlepsze miejsca do wykonania zastrzyku subq:Testosteron cykl dla początkujących – plan cykluWedług mnie 15 tygodni to optymalna długość na pierwszy cykl, mimo iż wiele osób poleca 10-12 tygodni. Przez pierwsze 3-4 tygodnie działanie testosteronu jest praktycznie nieodczuwalne, więc w przypadku dziesięciotygodniowego cyklu masz de facto 6 tygodni na budowę mięśni. Dwunastotygodniowy cykl ma dużo większy sens, jednakże w tym przypadku i tak będziesz musiał kupić 3 flakony testosteronu (jeden flakon wystarcza na 5 tygodni przy dawce 500mg/tydzień), więc nie widzę sensu marnowania reszty cykl powinien wyglądać tak: 1-15 tydzień:Testosteron1ml every day (2x w tygodniu) every day (2x w tygodniu)16-17 tydzień:NIC18-21 tydzień:Clomid50mg dziennieNolvadex20mg dziennie1-4 tydzień:Dianabol (opcjonalnie)4x10mg dziennieZ racji, że pełne efekty działania testosteronu są widoczne dopiero po około 4 tygodniach, wiele osób decyduje się na jednoczesne stosowanie Dianabolu przez pierwsze tygodnie. Efekty sterydów doustnych są widoczne w ciągu kilku dni (pamiętaj jednak, że są hepatotoksyczne, więc nie możesz ich stosować zbyt długo). Gdzie kupić testosteron online bez recepty?Niestety większość stron oferujących sterydy okazuje się być oszustami. Większość z nich po wpłacie pieniędzy kompletnie urywa kontakt, inne wysyłają za pobraniem “sterydy” które okazują się być zazwyczaj bardzo drogim olejem czy mąką. Wbrew pozorom te sytuacje wcale nie są takie złe – w najgorszym wypadku stracisz kilkaset złotych i kilka tygodni czasu. Dużo bardziej niebezpieczne są źródła które wysyłają sterydy, ale w celu redukcji kosztów, inne substancje niż deklarowane. Z początku wszystko wygląda okej, po czym pojawiają się skutki uboczne, których nie możesz opanować, bo tak naprawdę zażywasz inne substancje niż myślisz. Z tego powodu zalecam kupowanie sterydów wyłącznie ze sprawdzonych źródeł. Poniżej zamieszczam opisy trzech sklepów z których korzystam gdy jestem międzynarodowa apteka mająca swoją siedzibę w Wielkiej Brytanii. W swojej ofercie posiada wyłącznie oryginalne leki w tym sterydy, inhibitory aromatazy, środki PCT. Ceny nie należą do najniższych, jednakże do zakupu NIE wymagana jest recepta. Jakość oferowanych środków z pewnością przewyższa każdy z “underów”. Apteka obsługuje większość najpopularniejszych walut, jednakże polecam zakup w dolarach lub euro z racji bardzo niekorzystnych przeliczników na PLN (bank automatycznie przewalutuje pieniądze nawet jeśli macie wyłącznie konto w złotówkach).W cenie 5$ można wykupić ubezpieczenie gwarantujące pełny zwrot kosztów w przypadku gdy przesyłka zostanie zgubiona lub zatrzymana przez celników. Nie wysyłają do USA i Kanady! ProduktIlośćCałkowita cenaLink do sklepuTestosterone30x1ml256$kliknij tutajAnastrozole (Arimidex)30x1mg50$kliknij tutajClomid30x50mg or 60x25mg65$kliknij tutajNolvadex60x20mg64$kliknij tutajIsotretinoin(jeżeli masz problemy z trądzikiem)60x10mgkliknij tutajFinasteride(jeżeli masz problemy z łysieniem)60x1mgkliknij tutajCałkowita cena cyklu435$PrestigePharmaJeden z najstarszych sklepów ze sterydami. Dawniej obecny pod domeną .com, jednak z powodu problemów prawnych musiał zawiesić swoją działalność na kilka lat. Produkty oferowane przez PrestigePharma są bardzo dobrej jakości. Ponadto, niektóre z oferowanych produktów pochodzą z aptek (PCT, Aromatase Inhibitory, Cabaser, itp.), więc można być w 100% pewnym, że będą one działać. W przypadku zgubienia paczki, produkty są wysyłane ponownie za cenaLink do tutajAnastrozole (Arimidex)1 tutajClomid1 tutajNolvadex1 tutajCałkowita cena jeden z najpopularniejszych sklepów ze sterydami na świecie. Jest obecny na rynku od kilku lat. W tym czasie kilkukrotnie miałem okazję zamawiać od nich środki podczas pobytu w USA i nigdy nie miałem jakichkolwiek zawsze dochodzą szybciej niż jest to podane na stronie. W przypadku wysyłki do Europy myślę, że czas oczekiwania to 7-10 dni. Na stronie znajduje się livechat do kontaktu z obsługą w razie jakichkolwiek problemów. W przypadku zgubienia przesyłki/zatrzymania przez celników środki są wysyłane jeszcze raz za cenaLink do sklepuTestosterone30x1ml144$kliknij tutajAnastrozole (Arimidex)30x1mg45$kliknij tutajClomid30x50mg45$kliknij tutajNolvadex30x20mg20$kliknij tutajIsotretinoin(jeżeli masz problemy z trądzikiem)60x10mgkliknij tutajFinasteride(jeżeli masz problemy z łysieniem)60x1mgkliknij tutajDianabol (opcjonalnie)100x10mgkliknij tutajkoszt wysyłki - 20$Całkowita cena cyklu274$FAQIle czasu zanim testosteron zacznie działać? Czas po jakim pojawią się pierwsze efekty zależny jest od rodzaju testosteronu. W przypadku propa często pierwsze efekty (wzrost libido, poprawa samopoczucia) są często widoczne już pod koniec pierwszego tygodnia. W przypadku enanu czy cypio należy poczekać 2-3 tygodnie. Pełne efekty działania testosteronu widoczne są po około 4 tygodniach cyklu. Jaka jest optymalna długość igły do zastrzyków testosteronu? W przypadku metody subq najlepszym rozmiarem igły jest 30G x 0,8cm(0,3”)W przypadku metody IM najlepszym rozmiarem igły jest 25G x 2,5cm (1”)Czy testosteron zwiększa rozmiar penisa? Stosowanie testosteronu może permanentnie powiększyć rozmiar penisa wyłącznie podczas okresu dojrzewania. Podczas cyklu często penis nabiera większej twardości i może być delikatnie większy (maksymalnie 1cm). Jest to jednak spowodowane nie samym powiększeniem penisa, a większą gęstością krwi oraz wyższym libido na cyklu. Aby zrobić zastrzyk w udo, musisz znać procedurę odpowiednią dla danego mięśnia, który będziesz wstrzykiwać. Najbezpieczniejsze mięśnie do wstrzyknięcia to pośladki i mięsień czworogłowy uda. Należy je wstrzykiwać w zewnętrzną część uda, w połowie odległości między kolanem a górną częścią nogi. Z kolei mięśnie naramienne są obarczone większym ryzykiem, ponieważ są mniejsze. Aby upewnić się, że wstrzyknięcie jest bezpieczne, pracownik służby zdrowia pokaże Ci, jak je wykonać. W przypadku dorosłych najlepszym miejscem do wstrzyknięcia jest mięsień pośladkowy brzucha. Jeśli jednak wstrzykuje się zastrzyk dziecku, lepszym rozwiązaniem jest mięsień prosty kości udowej. W przypadku starszych dzieci dobrym miejscem do wstrzyknięcia jest biodro. Należy położyć piętę dłoni na górnej zewnętrznej części uda. Następnie należy skierować kciuk w stronę pachwiny, a palce w stronę głowy. Po znalezieniu odpowiedniego miejsca należy wstrzyknąć preparat w mięsień. Mięsień uda jest najłatwiejszym dużym mięśniem do wstrzyknięcia testosteronu. Aby przygotować się do wstrzyknięcia, oczyść mięsień uda alkoholem i rozprowadź go za pomocą kciuka i palca wskazującego. Gdy obszar będzie już czysty i suchy, wbij igłę. Powtarzać tę czynność do momentu, aż wstrzyknięcie się powiedzie. Po zakończeniu wstrzyknięcia można użyć wacika z alkoholem do oczyszczenia miejsca wstrzyknięcia. Pamiętaj, aby podczas wkłuwania igły wykonywać szybkie i zdecydowane ruchy. Po przygotowaniu obszaru uda potrzebna będzie igła. Igła powinna być czysta i bez nasadki. Po wysterylizowaniu igły należy wprowadzić igłę do wstrzyknięcia. Igła powinna wbić się w mięsień, nie powodując bólu. Należy także użyć chusteczki z alkoholem do zdezynfekowania miejsca wstrzyknięcia. Przed zabiegiem należy dokładnie umyć i wysuszyć ręce. Ponadto przed wykonaniem zastrzyku należy zdjąć nasadkę igły. Po opanowaniu podstaw samodzielnego wykonywania zastrzyku należy poćwiczyć na wyznaczonym obszarze. Idealnym miejscem jest zewnętrzna trzecia część uda. Miejsce wstrzyknięcia powinno być czyste i suche przez co najmniej 20 sekund przed rozpoczęciem procedury. Następnie należy założyć sterylny gazik 2×2 i przytrzymać go w miejscu podczas wyjmowania igły. Następnie należy powtórzyć tę czynność po drugiej stronie uda. Wybierając miejsce wstrzyknięcia, pracownik służby zdrowia powinien doradzić, jakie miejsce jest najlepsze do wykonania zabiegu. Na przykład, biodro jest najczęstszym miejscem wstrzyknięć, ale to miejsce może spowodować uszkodzenie nerwów, jeśli nie zostanie wybrane w odpowiedni sposób. Pracownik służby zdrowia powinien także zapewnić pacjentowi odpowiednie szkolenie i wiedzę na temat rodzaju i rozmieszczenia igieł. Jest to ważne, ponieważ niewłaściwe miejsce wstrzyknięcia może spowodować uszkodzenie nerwu kulszowego. ZastrzykiIM można wykonywać w kilku miejscach wewnątrz prostokąta. Zacznij od przyłożenia dłoni do przedniej części uda w miejscu, gdzie styka się ono z pachwiną. Dolna i górna część prostokąta powinna znajdować się bezpośrednio pod dłonią. Dłuższy bok powinien być linią biegnącą przez środek przedniej części uda. Następnym razem, gdy będziesz musiał zrobić sobie zastrzyk w udo, poćwicz dokładnie i postępuj zgodnie z instrukcjami lekarza. Nawigacja wpisu Występujący naturalne w ludzkim organizmie hormon może wyrządzić wiele szkód, jeżeli jest stosowany w celach innych niż zdrowotne. 27 luty 2018 Artykuł na: 2-3 minuty hormony pacjent Zdrowe zakupy Testosteron - najlepiej rozpoznawalny męski hormon - powstaje w jądrach. Również organizm kobiety wytwarza jego małe ilości w jajnikach i nadnerczach. Zdarza się, że organizm dojrzewającego chłopca nie produkuje testosteronu w wystarczających ilościach. Lekarz przepisuje wtedy zastrzyki z tym hormonem, aby wspomóc prawidłowy rozwój pacjenta. Obok terapii niektórych schorzeń to jedyna okoliczność, kiedy należy go przyjmować, zastrzyki z testosteronem mogą bowiem wyrządzić wiele szkody. Do najczęstszych przykrych konsekwencji należą: obkurczenie jąder, problemy z ejakulacją, pogorszenie jakości nasienia długotrwała, powodująca potężny dyskomfort erekcja problemy z oddawaniem moczu nudności zmiana koloru skóry ból w klatce piersiowej promieniujący do szczęki lub ramienia zatorowość płucna i zakrzepica żył nóg Niektórzy mężczyźni pragnący uzyskać dzięki siłowni upragnioną sylwetkę decydują się na zastrzyki z testosteronem lub jego pochodnymi. Ciało zmienia się w oczach, mięśnie rosną, ale organizm zostaje rozregulowany: we krwi krąży zbyt wiele tego hormonu. Należy się zastanowić, czy w dłuższej perspektywie ważniejszy jest wygląd jak z okładki czasopisma fitness czy też zdrowie. Terapia hormonalna jest jedną z najczęściej stosowanych interwencji medycznych mających zmniejszyć dysforię płciową. Przez zmianę poziomu hormonów płciowych doprowadza ona z czasem do zmian w obrębie cech płciowych naszego ciała. Z tego artykułu dowiesz się wszystkich podstawowych informacji na temat tego, jak maskulinizująca terapia hormonalna wygląda w praktyce. Jakich efektów możesz się spodziewać Skrócony opis zmian razem ze spodziewanym okresem ich zajścia można znaleźć w tabelce opracowanej przez WPATH: Kolor Rodzaj zmian Czerwony Zmiany są trwałe. Fioletowy Zmiany mogą być trwałe, im dużej trwa terapia hormonalna tym bardziej prawdopodobne, że takie będą Zielony Zmiany utrzymują się w trakcie terapii, cofają się po odstawieniu testosteronu Niebieski HRT jest znaczącym czynnikiem, ale zależą też od indywidualnych działań danej osoby Zmiany psychologiczne Terapia hormonalna wymaga czasu, więc początki będą charakteryzować się jedynie pomniejszymi zmianami fizycznymi. Część trans mężczyzn doznaje jednak zmian w obrębie samopoczucia i zdrowia psychicznego - poprawia się kontakt z własnymi emocjami, momenty dysocjacji stają się rzadsze, w głowie robi się jaśniej, znika ociężałość myślenia. Inne osoby mogą nie odnotować żadnych szczególnych zmian emocjonalnych, a u jeszcze innej grupy efekty te mogą być mniej pozytywne i wiązać się z większymi wahaniami nastroju. W dłuższej perspektywie czasowej maskulinizująca terapia hormonalna nie ma jednak negatywnego wpływu na samopoczucie czy stabilność emocjonalną, wprost przeciwnie. Część osób obawia się, że maskulinizująca terapia hormonalna zmieni w jakiś sposób ich charakter, sprawi że będą bardziej skłonni do agresji czy przemocy. Badania nie potwierdzają jednak zachodzenia tego typu zmian psychologicznych powiązanych z podwyższeniem poziomu Nie wyklucza to zajścia zmian w zachowaniu, natomiast mogą one być powiązane ze samostereotypizowaniem („jestem mężczyzną, więc muszę zachowywać się po męsku”), czy zmianami w społecznym statusie („jestem odbierany jako mężczyzna, więc mogę pozwolić sobie na więcej”). Genitalia Długość łechtaczki może zwiększyć się aż do 4-5cm. Swoim kształtem często zaczyna przypominać mikropenis, co może przełożyć się na nowe możliwości w zakresie masturbacji i seksu oralnego. W czasie wzrostu łechtaczka może stać się bardzo wrażliwa i wszelkie przypadkowe otarcia, czy dotyk tkaniny mogą sprawiać nieprzyjemne odczucia czy ból. Bardzo intensywny ból, czy taki, który utrzymuje się dłużej niż kilka miesięcy po rozpoczęciu terapii, nie jest jednak typowym objawem i powinien zostać skonsultowany z lekarzem. Subtelniejsze zmiany mogą zajść w obrębie całości genitaliów. Zmianie może ulec smak i zapach, w czasie seksu łatwiej może dochodzić do obtarć i zadrapań, stąd wskazane może być stosowanie lubrykantu. Wiele osób doznaje również zmian w zakresie tego, jak odczuwany jest dotyk, a także sam orgazm. Ilustracje przedstawiające przykładowy wygląd zmian łechtaczki można znaleźć tutaj. Rozkład tkanki tłuszczowej Dystrybucja tkanki tłuszczowej w ciele będzie zmieniać się z typowo kobiecej (tłuszcz na pośladkach i biodrach) w stronę typowo męskiej (tłuszcz na brzuchu). Będzie miało to przełożenie na zmianę całości sylwetki, w tym zmniejszenie wcięcia w talii. Są to jedne z wolniej zachodzących zmian i najczęściej wymagają dłuższego czasu, by móc zaobserwować ich efekty, szczególnie u szczuplejszych osób. Przyjmuje się, że po upływie około 3-5 lat możemy mówić o dojściu do końcowego stanu. W przyśpieszeniu zachodzenia zmian w obrębie sylwetki pomagać mogą regularne ćwiczenia. Dane dotyczące zmian w tkance tłuszczowej po 12 miesiącach maskulinizującej terapii hormonalnej Beztłuszczowa masa ciała to określenie na wszystko, co nie jest masą tłuszczową, więc między innymi kości, ścięgna, czy mięśnie. WHR - ang. waist-hip ratio, stosunek obwodu talii do obwodu bioder. Zamieszczone infografiki są zaczerpnięte z artykułu „Changes in regional body fat, lean body mass and body shape in trans persons using cross-sex hormonal therapy: results from a multicenter prospective study"2 i zostały przez nas przetłumaczone. Głos Terapia hormonalna powoduje mutację, czyli zmiany w obrębie krtani i fałdów głosowych powodujące trwałe obniżenie wysokości głosu. U zdecydowanej większości osób terapia hormonalna wystarcza do tego, aby głos stał się nieodróżnialny od głosu cis mężczyzn. Rozwój krtani może przełożyć się na pojawienie się widocznego jabłka Adama, choć zachodzi to tylko u niektórych osób. Osoby nadal nieusatysfakcjonowane zmianami w obrębie głosu mogą skorzystać z terapii głosowej u foniatry, która może pomóc im zrealizować swoje cele w tym obszarze (choć oczywiście głos nie jest z gumy i ma swoje ograniczenia). Owłosienie Włosy na ciele mogą zacząć rosnąć… wszędzie. Jest to częsty powód zaskoczenia dla osób zaczynających terapię hormonalną, nie spodziewających pojawienia się włosów na pośladkach, rękach, nogach, brzuchu, czy klatce piersiowej. Oczywiście, tak samo jak w przypadku cis mężczyzn, intensywność owłosienia będzie znacząco różnić się od osoby do osoby, warto jednak zdawać sobie sprawę z tego, że istnieje szansa, że tych włosów będzie dużo. Włosy staną się też ciemniejsze, dłuższe i bardziej wyraźne, będą też szybciej odrastać po depilacji. Dotyczy to też zarostu, który jednak przeważnie rośnie znacząco wolniej niż owłosienie reszty ciała. W pierwszych kilku-kilkunastu miesiącach najczęściej przybiera postać wąsa oraz meszku na brodzie. W dłuższej, wieloletniej perspektywie czasowej może rozwinąć się w okazałą brodę, choć ponownie występuje znacząca różnorodność efektów między różnymi osobami. Osoby chcące przyśpieszyć rozwój zarostu mogą korzystać z preparatów zawierających minoksydyl. Informacje na temat stosowania minoksydylu i jego efektów Stosowanie preparatów zawierających minoksydyl może pozytywnie wpłynąć na rozwój Do zaobserwowania skutków minoksydylu często potrzebne jest parę miesięcy jego stosowania i nie należy spodziewać się tu cudownego wyrośnięcia brody tam, gdzie wcześniej była goła skóra. Może jednak wspomagać wzrost włosów i przy długotrwałym użyciu przełożyć się na bardziej gęsty zarost. Informacje dotyczące trwałości zarostu po odstawieniu minoksydylu są ograniczone — nie było to badane, a anegdotyczne dane mówią zarówno o wypadaniu, jak i utrzymaniu się nowych włosów przy stosowaniu dłuższym niż 12 miesięcy. Gęstsze włosy mogą pojawiać się również w innych częściach ciała, poza miejscem aplikacji. Do efektów ubocznych należą problemy skórne w miejscu aplikacji (wysuszenie skóry, trądzik, zaczerwienienie, wysypka). Minoksydyl również powodować lekki spadek ciśnienia krwi, ale może to stanowić problem tylko dla osób już mających problemy na tym tle. Minoksydyl jest wysoce toksyczny dla zwierząt i przy przypadkowej konsumpcji (zlizanie z twarzy, czy z poduszki) może być dla nich śmiertelny: posiadacze zwierzaków powinni zachować daleko idącą ostrożność w tym zakresie. Minoksydyl najlepsze efekty przyniesie po rozpoczęciu terapii hormonalnej. Stosowany przed testosteronem również spowoduje wzrost włosów4, ale będą one miały postać meszku i ciemniejszych włosków i nie rozwiną się w pełną brodę. Dla części osób może to być nadal pożądane, ze względu na polepszenie passingu. Efekty stosowania minoksydylu przed testosteronem można obejrzeć na zdjęciach poniżej lub wyszukując w Internecie frazy kluczowe „minoxidil pre-T". Włosy uzyskane w ten sposób nie są trwałe, więc po zaprzestaniu leczenia powinny z czasem wypaść. Efekty kilkumiesięcznego stosowania minoksydylu u transpłciowego nastolatka: Źródło: Case Report: Successful Use of Minoxidil to Promote Facial Hair Growth in an Adolescent Transgender Male, Kenneth C. Pang, Thomas P. Nguyen, Rita Upreti, 2021 UWAGA: minoksydyl jest na ten moment jedynym istniejącym preparatem o potwierdzonym pozytywnym działaniu na zarost. Środki na porost brody pozbawione minoksydylu są stratą czasu i pieniędzy. Menstruacja Terapia hormonalna zatrzymuje menstruację, najczęściej w ciągu pierwszych 6 miesięcy od jej rozpoczęcia. W niektórych przypadkach może utrzymywać się dłużej, co najczęściej wynika z niedostatecznie wysokiego poziomu testosteronu - w takich przypadkach należy zbadać poziom hormonów we krwi i skonsultować się z endokrynologiem. U niektórych osób zdarzają się pojedyncze epizody nawrotu menstruacji nawet po dłuższym okresie stosowania testosteronu. W większości przypadków ustępują one po 1 miesiącu,5 jeśli powrót jest dłuższy może oznaczać to zbyt niski poziom testosteronu lub problemy ginekologiczne. U osób, u których przed rozpoczęciem terapii hormonalnej występowały problemy związane z menstruacją (nieregularny cykl, obfite krwawienie) zaleca się rozpoznanie ich przyczyny przed/równocześnie z rozpoczęciem terapii hormonalnej. W zależności od dokładnej diagnozy, mogą one utrudniać zatrzymanie menstruacji i/lub przyczyniać się do bólu w obszarze podbrzusza. Płodność Zatrzymanie menstruacji nie oznacza niemożności zajścia w ciążę. Brak zabezpieczenia przy seksie waginalnym nadal może skończyć się zapłodnieniem. Przyjmowanie testosteronu nie powinno być przyczyną do zaprzestania stosowania antykoncepcji. Część trans mężczyzn może mieć wątpliwości co do dalszego stosowania antykoncepcji hormonalnej zawierające estradiol. Na ten moment nie ma przeciwwskazań do jej stosowania, a wielu trans mężczyzn używa jej bez zgłaszania żadnych nietypowych skutków Jeśli jednak efekty maskulinizujacej terapii hormonalnej wydają się być u Ciebie za słabe lub obserwujesz niespodziewane skutki uboczne, możesz skonsultować ze swoim endokrynologiem przejście na inną formę antykoncepcji. UWAGA: stosowanie testosteronu w czasie ciąży jest wysoce odradzane, gdyż istnieje wysokie prawdopodobieństwo poronienia, obumarcia płodu lub wystąpienia poważnych wad rozwojowych. Osoby planujące zajść w ciążę powinny odstawić terapię hormonalną na czas starania się o dziecko oraz samej ciąży. Istniejące badania wskazują na to, że nawet wieloletnia terapia hormonalna nie wpływa negatywnie na płodność po jej Siła fizyczna Testosteron w znaczącym stopniu wpływa na rozwój mięśni oraz kondycję. Efekty szczególnie szybko zauważą osoby, które regularnie ćwiczą, ale nawet mniej aktywni trans mężczyźni z czasem zaobserwują przyrost siły fizycznej. Libido Wiele osób odczuwa skokowy wzrost libido w szczególności na początku terapii hormonalnej. Z czasem powinno się ono względnie ustabilizować, nieraz na wyższym poziomie niż przed terapią hormonalną. Skóra Skóra staje się grubsza, mniej delikatna w dotyku i bardziej oleista. Jeśli masz problemy skórne, to terapia hormonalna może je pogorszyć. Znacząco zwiększa się potliwość, a zapach potu staje się intensywniejszy. Większość powyższych zmian jest odwracalna po odstawieniu terapii hormonalnej, choć w przypadku długotrwałego stosowania testosteronu powrót do typowo żeńskich cech płciowych może zająć parę lat. Do permanentnych zmian należy owłosienie ciała, powiększenie się łechtaczki oraz mutacja. W pierwszym przypadku do permanentnego usunięcia włosów (na twarzy lub w innych miejscach) konieczne są zabiegi kosmetyczne, takie jak elektroliza. Powiększenia łechtaczki oraz mutacji nie da się w żaden sposób cofnąć (choć można, wzorem trans kobiet, dokonać feminizacji głosu poprzez terapię u foniatry). Czego terapia hormonalna nie zmienia Szkielet Wszystkie cechy szkieletu wykształcone w okresie dojrzewania nie zmienią się pod wpływem terapii hormonalnej. Wzrost, szerokość barków, kształt szczęki, szerokość bioder, wielkość dłoni i stóp pozostaną te same (choć zewnętrzny wygląd wielu z tych części ciała może się zmienić z racji zmian w rozłożeniu tkanki tłuszczowej). Zmianę kształtu kości można osiągnąć tylko poprzez zabiegi chirurgiczne. Piersi Piersi usunąć można jedynie drogą operacyjną. Terapia hormonalna może jedynie spowodować zmniejszenie ich jędrności i „oklapnięcia”, co u osób z małą miseczką może wystarczać do typowo męskiego wyglądu (gdyż, o czym wiele osób zapomina, cis mężczyźni też nie zawsze są zupełnie płascy). UWAGA: Powyższe informacje dotyczą wyłącznie osób, które przeszły już okres dojrzewania z estradiolem jako dominującym hormonem płciowym. U osób przed okresem dojrzewania lub w jego trakcie powyższe cechy mogą być nadal zmienione pod wpływem terapii hormonalnej. Skala spodziewanych zmian będzie w znacznym stopniu zależeć od dokładnego toru leczenia (czy pacjent używał blokerów dojrzewania, na którym etapie dojrzewania rozpoczęto terapię hormonalną), stąd najlepiej jest skonsultować się w tym temacie z prowadzącym endokrynologiem. Jak uzyskać dostęp do terapii hormonalnej? Terapię hormonalną można zacząć po uzyskaniu diagnozy dysforii płciowej od psychiatry seksuologa (co bardziej szczegółowo zostało opisane tutaj). Diagnoza umożliwia Ci udanie się do endokrynologa, który omówi z Tobą sposoby dawkowania terapii hormonalnej i ustali jej wstępne dawki w oparciu o wyniki badania krwi. Najczęściej badane parametry krwi hormony płciowe (Estradiol E2, FSH, LH, prolaktyna progesteron, testosteron) lipidogram (CHOL, HDL, LDL, TG, nie-HDL) próby wątrobowe (najczęściej ALT, AST, GGTP) morfologia krwi glukoza kreatynina elektrolity (potas i sód) Badanie krwi należy wykonać na czczo. Powyższa lista została zaczerpnięta z książki „Dysforia i niezgodność płciowa", str. 162. Wielu endokrynologów może jednak mieć własne preferencje co do zleconych badań, najlepiej jest więc dopytać się szczegółów przed udaniem się na wizytę. Endokrynolog przeprowadzi z Tobą wywiad, w którym powinien spytać się Ciebie o możliwe przeciwskazania i czynniki ryzyka (inne stosowane leki i suplementy diety, historię chorób układu krążenia w rodzinie, obecność chorób przenoszonych drogą płciową, w tym HIV) i dobierze dawki dostosowane do Twojej sytuacji. Pierwsze kontrolne badanie krwi wykonuje się najczęściej po miesiącu, a potem po 3 miesiącach od rozpoczęcia terapii hormonalnej. Dalsza częstotliwość badań kontrolnych zależy od wyników poprzednich badań. Jeśli poziomy hormonów są stabilne, samopoczucie dobre, a maskulinizacja ciała zachodzi w spodziewanym tempie, to ich częstotliwość może spaść do 1-2 rocznie. UWAGA! Część z seksuologów pomija kwestię skierowania do endokrynologa i samodzielnie ustala dawki hormonów. W praktyce często wiąże się to z niepoprawnym dawkowaniem i niedostosowanym do obecnych wytycznych. Terapia hormonalna powinna być prowadzona pod kontrolą endokrynologa — jeśli Twój seksuolog będzie chciał wypisać Ci od razu receptę, najlepiej jest poprosić zamiast tego o skierowanie do endokrynologa. Część osób transpłciowych uzyskuje leki hormonalne na czarno w ramach tzw. selfmedu. Jednakże bez oficjalnej diagnozy dostęp do zabiegów chirurgicznych, czy zmiany oznaczenia płci w dowodzie nie będzie możliwe, stąd zachęcamy do uzyskania hormonów legalną drogą. Jeśli jednak z jakiegoś powodu nie chcesz lub nie możesz skorzystać z takiej ścieżki leczenia, pamiętaj o tym, że pomimo tego możesz odbyć konsultację z endokrynologiem w ramach wizyty prywatnej. Jeśli nie chcesz zdradzać źródła pochodzenia hormonów i obawiasz się negatywnej reakcji, możesz powiedzieć, że receptę wypisał Ci już seksuolog, a Ty chcesz tylko skonsultować dawkowanie. W sytuacjach, w których doznajesz niespodziewanych skutków ubocznych, ujawnienie źródła pochodzenia hormonów może być jednak niezbędne, gdyż mogą one wynikać z niewłaściwej zawartości stosowanych leków. Dobór dawki i interpretacja wyników badania krwi wymagają posiadania wiedzy endokrynologicznej — jeśli takiej nie posiadasz, próba samodzielnego stosowania hormonów może skończyć się brakiem osiągnięcia docelowej maskulinizacji i w dłuższej perspektywie poważnymi skutkami ubocznymi. Jeśli w którymś momencie będziesz chciał przejść z selfmedu na terapię hormonalną prowadzoną przez lekarza, to nie jest to niemożliwe. Choć seksuolodzy są różni i część może patrzeć na taką przeszłość nieprzychylnie, to inni będą chętni do przeprowadzenia typowego procesu diagnostycznego. Dawkowanie i monitorowanie terapii hormonalnej Celem maskulinizującej terapii hormonalnej jest sprowadzenie poziomów estradiolu oraz testosteronu we krwi do poziomów typowych dla cis mężczyzn. Za docelową wartość uznaje się podwyższenie testosteronu do poziomu 300-1000 ng/dL ( nmol/L). Końcowe efekty maskulinizacji ciała nie są zależne od dokładnego poziomu testosteronu i wyższe poziomy nie przełożą się na większy stopień maskulinizacji. Przy wysokich poziomach może ona jednak zachodzić szybciej w początkowej fazie terapii hormonalnej, stąd osoby, którym zależy na szybkości zmian mogą celować w wyższe Z drugiej strony wyższe poziomy wiążą się ze zwiększeniem ryzyka i natężenia efektów ubocznych, stąd przy długotrwałej terapii hormonalnej zalecane jest ich obniżenie. Wykroczenie poza górną granicę fizjologicznego poziomu męskiego jest stanowczo odradzane: poza problemami zdrowotnymi paradoksalnie może doprowadzić to do mniejszej maskulinizacji ciała, bo nadmiarowy testosteron będzie metabolizowany w komórkach ciała w estradiol. Wyniki badań krwi w laboratoriach najczęściej są podawane razem z fizjologicznymi zakresami danego parametru. Te zakresy będą jednak dostosowane do Twojego urzędowego oznaczenia płci — jeśli nadal masz K w dowodzie, to podane normy będą najczęściej normami typowo kobiecymi. W trakcie terapii hormonalnej parametry krwi powinny być jednak porównywane z zakresami typowo męskimi. UWAGA: w dalszej części artykułu przeczytasz o najczęściej spotykanych efektach ubocznych terapii hormonalnej oraz wadach i zaletach różnych leków i dróg ich podawania. Nasze wskazania nie są w stanie zastąpić konsultacji z kompetentnym endokrynologiem, który weźmie pod uwagę wszystkie indywidualne cechy i problemy. Zdajemy sobie jednak sprawę z tego, że poziom opieki dla osób transpłciowych jest w Polsce bardzo nierówny, stąd postaraliśmy się wymienić najczęstsze wskazania i przeciwwskazania do określonych form podawania leku. Czy to jest bezpieczne? Osoby zniechęcające innych do tranzycji często sugerują, że jest ona eksperymentalna i niezwykle obciążająca dla zdrowia fizycznego. W rzeczywistości dobrze prowadzona terapia hormonalna stanowi względnie bezpieczną interwencję medyczną. Sama w sobie bardzo rzadko doprowadza do poważnych efektów ubocznych - śmiertelność wśród trans mężczyzn nie różni się od śmiertelności wśród cis Maskulinizująca terapia hormonalna możę jednak zwiększać ryzyko zachorowania na niektóre choroby, gdy wystąpi w połączeniu z innymi czynnikami ryzyka. Przy odpowiednim monitorowaniu i profilaktyce można jednak je znacząco zminimalizować. Nadkrwistość Stosunkowo częstym (ok. 10%) efektem ubocznym stosowania testosteronu jest nadkrwistość - Twoja krew może stać się zbyt gęsta. Typowymi objawami są bóle głowy, uczucie zmęczenia i rozkojarzenia, intensywne swędzenie/mrowienie w różnych częściach ciała oraz krwotoki z nosa. Jeśli taki stan będzie utrzymywał się przez dłuższy okres, może zwiększyć on ryzyko zakrzepów. Nadkrwistość w badaniu krwi można rozpoznać zwracając uwagę na wskaźniki hematokrytu i hemoglobiny - jeśli wartości wykraczają ponad typowo męski zakres (uwaga: przed zmianą danych wyniki badań laboratoryjnych mogą podawać zakres żeński, którym nie należy się sugerować), oznacza to, że coś jest nie w porządku i należy to skonsultować z endokrynologiem. Dotyczy to szczególnie sytuacji, w których w dalszym ciągu występuje menstruacja, gdyż po jej ustaniu wskaźniki te jeszcze wzrosną. Jeśli problem utrzymuje się, konieczne może być przejście na formy podawania testosteronu związane z bardziej stabilnym poziomom tego hormonu (częstsze zastrzyki lub żel) i, jeśli jest to możliwe, zmniejszenie dawki testosteronu, a w najbardziej skrajnych przypadkach zastosowanie leków przeciwzakrzepowych. Czynnikami ryzyka dla wystąpienia nadkrwistości jest palenie papierosów oraz otyłość, stąd dla uniknięcia problemów na tym polu wskazane może być ich Z drugiej strony maskulinizująca terapia hormonalna może mieć pozytywny wpływ na anemię u osób, u których występowała ona przed rozpoczęciem leczenia. Skóra i włosy Rozpoczęcie terapii hormonalnej jest związane z wysokim prawdopodobieństwem pojawienia się trądziku (zdarza się u do 90% osób). U większości osób zacznie się on wycofywać po pierwszych 6 miesiącach. W przypadku trądziku, który jest bardzo intensywny lub który utrzymuje się dłużej niż 6-12 miesięcy, wskazana będzie wizyta u dermatologa. Poza standardowymi lekami na trądzik pomocne może być też obniżenie poziomu testosteronu we krwi, gdyż wyższe natężenie objawów występuje u osób, u których przekracza on 630 ng/dL (22 nmol/L).11 Przy dłuższym okresie stosowania terapii hormonalnej występuje warunkowane genetycznie ryzyko wystąpienia łysienia androgenowego przejawiającego się przez cofnięcie linii włosów (tak zwane zakola) oraz postępujące przerzedzanie się włosów na czubku głowy. W badaniu Uniwersytetu Ghent na grupie trans mężczyzn stosujących terapię hormonalną od 10 lat, u 32% z nich nastąpiło cofnięcie się linii włosów, a u 31% łysienie androgenowe o średniej lub wysokiej Dla wielu trans mężczyzn nie jest to negatywny skutek uboczny, ale dla tych, którzy pragnęliby zatrzymać ten proces możliwe jest skorzystanie z form leczenia używanych wśród cis mężczyzn. Powszechnie stosuje się w tym leki inhibitorów 5-alfa reduktazy (finasteryd, diutasteryd), które obniżają poziomy jednej z pochodnych testosteronu, dihydrotestosteronu, bez wpływu na sam testosteron. Efekty inhibitorów 5-alfa reduktazy na maskulinizację ciała u trans mężczyzn nie zostały zbadane: u cis mężczyzn nie przyczyniają się one do feminizacji ciała, ale u cis kobiet z hirsutyzmem mogą powodować zmniejszenie się owłosienia ciała i zarostu, co dla wielu trans mężczyzn może nie być pożądanym celem. Najczęściej spotykanym efektem ubocznym jest utrata libido utrzymującą się nawet po odstawieniu leku, stąd przy jego używaniu wskazana jest ostrożność i porównanie pozytywów z potencjalnymi Alternatywną, pozbawioną poważniejszych efektów ubocznych terapią łysienia androgenowego będzie terapia przy użyciu wcześniej wspomnianego minoksydylu, który stosowany długoterminowo pozwala na odrost włosów. Po odstawieniu minoksydylu łysienie będzie z powrotem postępować. Układ rozrodczy Przy stosowaniu testosteronu może dojść do atrofii waginy. Ściany waginy stają się cieńsze, łatwiej dochodzi do zadrapań i stanów zapalnych, pojawia się suchość i uczucie podrażnienia. W przypadku wystąpienia tych objawów należy udać się do ginekologa w celu diagnozy i upewnienia się, co do ich źródła. Atrofia waginy powiązana z terapią hormonalną jest stosunkowo łatwa do wyleczenia, gdyż w większości przypadków wystarczy zastosować miejscowo krem zawierający estradiol. Taki krem nie ma przełożenia na poziomy hormonów we krwi i nie będzie skutkować zmniejszoną maskulinizacją ciała czy powrotem menstruacji. Dane dotyczące raka jajnika, raka endometrium i raka szyjki macicy nie wskazują, by terapia hormonalna zwiększała ryzyko ich wystąpienia, niezależnie od długości tej terapii. W związku z tym dawne przekonanie o konieczności profilaktycznego usunięcia macicy, czy jajników nie jest obecnie Operacje te powinny być przeprowadzane wyłącznie ze względu na osobiste plany pacjenta i/lub zaistniałe problemy zdrowotne. U części osób mogą pojawiać się bolesne skurcze mięśni w obszarze Taki objaw może wiązać się z różnymi problemami zdrowotnymi, stąd zawsze wymagać będzie wizyty u ginekologa, by wykluczyć inne przyczyny. Intensywność skurczy można zmniejszyć przez utrzymanie bardziej stabilnego poziomu testosteronu i/lub miejscowe zastosowanie środków rozluźniających mięśnie. Zespół stresu pourazowego i depresja, problemy często spotykane w populacji osób trans, mogą pogarszać natężenie objawów. Skurcze znikają po operacyjnym usunięciu macicy. Pozostałe efekty uboczne Testosteron może zwiększać ciśnienie krwi, co u niektórych osób może wywołać Regularne monitorowanie ciśnienia krwi jest zalecane, szczególnie u osób, u których występują czynniki ryzyka (mało aktywny tryb życia, nadwaga lub otyłość, palenie papierosów, wiek 40+). Zespół policystycznych jajników nie jest przeciwwskazaniem dla maskulinizującej terapii hormonalnej,17 ale może wymagać dodatkowych konsultacji z endokrynologiem i ginekologiem. U osób z chorobami autoimmunologicznymi maskulinizująca terapia hormonalna może spowodować zmniejszenie natężenia objawów. W czasie pierwszych paru miesięcy używania testosteronu wiele osób odczuwa większe niż zwykle zatrzymanie wody w Najbardziej widocznym efektem jest opuchnięcie twarzy i innych części ciała oraz uczucie ociężałości. Efekt ten będzie odczuwalny mocniej przy wyższych poziomach testosteronu. Ćwiczenia oraz zredukowanie ilości soli w diecie może przyśpieszyć pozbywanie się dodatkowej wody. Jeśli zwiększona retencja wody jest bardzo uciążliwa lub utrzymuje się dłużej niż parę miesięcy zalecana jest konsultacja z lekarzem i zastosowanie diuretyków. Maskulinizująca terapia hormonalna nie wpływa na ryzyko wystąpienia zakrzepicy,19 ani nie ma negatywnego wpływu na Dane dotyczące uszkodzeń wątroby powiązanych z testosteronem dotyczą wyłącznie metylotestosteronu, formy tego hormonu, która nie jest obecnie używana w terapii hormonalnej. Dane dotyczące ryzyka chorób układu krążenia są niekonkluzywne: część badań pokazuje wzrost ryzyka względem cis mężczyzn,21 część W przypadku osób osób, u których występują czynniki ryzyka (nadwaga lub otyłość, wiek 40+, mało aktywny tryb życia, palenie papierosów) wskazane jest monitorowanie profilu lipidów we krwi oraz regularne wizyty kontrolne. Formy podawania testosteronu Używane w Polsce drogi przyjmowania testosteronu obejmują podawanie domięśniowe, podskórne lub przezskórne (w formie żelu). Doustny testosteron nie jest używany w maskulinizującej terapii hormonalnej z uwagi na problemy w uzyskaniu stabilnego poziomu hormonu we krwi. UWAGA: istniejące dane nie wskazują na to, by którakolwiek z wymienionych metod wyróżniała się względem innych w zakresie maskulinizacji cech płciowych Każda z nich jest w stanie być częścią efektywnej terapii hormonalnej. Różnice między nimi dotyczą kwestii osobistej wygody, możliwych efektów ubocznych oraz kosztów. Testosteron w formie domięśniowej: Testosteron w lekach nie występuje samodzielnie, ale w związku z estrami. Od długości estru zależy czas uwalniania się testosteronu, im jest on dłuższy, tym na dłużej wystarcza jedna dawka leku. W Polsce testosteron jest dostępny w trzech preparatach: Testosteronum Prolongatum, potocznie prolka (enantan testosteronu): 100mg na ampułkę testosteronu raz na 1-2 tygodnie Omnadren 250 (mieszanina 4 różnych estrów): 250mg na ampułkę raz na 2-4 tygodnie Nebido (undecylan testosteronu): 1000mg na ampułkę raz na 10-14 tygodni (wyjątkiem jest drugi zastrzyk 6 tygodni od pierwszego), znacznie droższy od pozostałych Podawane dawkowanie jest orientacyjne. W zależności od uzyskiwanych poziomów testosteronu dane preparaty mogą być stosowane częściej lub rzadziej. Zastrzyki domięśniowe wykonuje się w udo. Zastrzyki można wykonywać samodzielnie lub z pomocą pielęgniarza, w takim przypadku konieczne będzie zlecenie od lekarza na wykonywanie zastrzyku. Zastrzyki przy użyciu Nebido powinny zawsze być wykonywane przez przeszkoloną osobę z racji 4 razy większej ilości leku. Niepoprawne czy zbyt szybkie podanie tak dużej dawki może wiązać się z rozerwaniem mięśnia lub innymi efektami ubocznymi. Preparaty domięśniowe cechują się niestabilnością poziomu testosteronu we krwi — bezpośrednio po podaniu będzie on znacznie wyższy niż tuż przed następnym zastrzykiem. Z trzech podanych preparatów w największym stopniu dotyczy to Omnadrenu 250, gdyż zawiera on 4 estry testosteronu o różnym okresie uwalniania się do krwi. Umożliwia to rzadsze stosowanie, ale jednocześnie sprawia, że skok testosteronu bezpośrednio po zastrzyku jest większy niż w przypadku innych Większą stabilność poziomu testosteronu można uzyskać robiąc zastrzyki częściej lub używając preparatów o bardzo długim czasie przenikania do krwi. Bardziej stabilne poziomy testosteronu przekładają się na mniejszą liczbę skutków ubocznych, takich jak wahania nastroju na parę dni przed zastrzykiem, intensywny trądzik, nadkrwistość, czy problemy z zatrzymaniem menstruacji. Jeśli którekolwiek z wymienionych problemów doskwierają Ci w znaczący sposób, warto skonsultować z endokrynologiem przejście na bardziej stabilną formę podawania. Z racji wahań poziomu testosteronu badania krwi powinny być zawsze wykonywane w takiej samej odległości czasowej od zastrzyku. Część endokrynologów będzie preferowało szczytowy poziom (24-48 godzin od zastrzyku), część średni (w połowie okresu oddzielającego od siebie kolejne zastrzyki). W tym drugim przypadku docelowy zakres testosteronu we krwi jest zawężony i wynosi 400-700 ng/dL (14-24 nmol/L). Omnadren 250 oraz Testosteronum Prolangatum zawierają przetworzony olej arachidowy. Istniejące badania nie wskazują na to, by stanowił on zagrożenie dla osób z alergią na orzeszki ziemne, gdyż przetworzony olej jest znacznie mniej uczulający niż ten spotykany w Niemniej jednak, w przypadku wystąpienia reakcji skórnych w miejscu zastrzyku warto skonsultować tę kwestię z endokrynologiem. Przy wieloletnim korzystaniu z zastrzyków domięśniowych może pojawić się ryzyko zrostów i zwłóknień. W celu zminimalizowania tego ryzyka zaleca się regularnie zmieniać miejsce zastrzyku oraz rozmasowywać miejsca zastrzyku bezpośrednio po iniekcji. Ryzyko to nadal będzie występować, stąd przy długotrwałej terapii może być konieczne przejście na inną formę podawania testosteronu. Testosteron w formie podskórnej Dawkowanie: 50 - 150 mg testosteronu na tydzień. Teoretycznie preparaty podskórne nie są dostępne w Polsce, gdyż zalecenia producenta nie przewidują takiej drogi podawania przy żadnym z opisywanych tu leków. Z tego względu endokrynolodzy rzadko kiedy będą wspominać o tej możliwości. W praktyce wszystkie dostępne w Polsce preparaty domięśniowe mogą być również stosowane podskórnie. Szczególnie dotyczy to Testosteronum Prolongatum z racji występowania w preparatach 100 mg, których dawkowanie łatwiej dostosować do wytycznych - przy zastrzykach podskórnych stosuje się mniejsze dawki niż przy zastrzykach domięśniowych. Taka metoda podawania testosteronu jest efektywna i Podskórna metoda podawania testosteronu cechuje się większą stabilnością poziomu testosteronu we krwi niż domięśniowa. Dla wielu osób może być też optymalna z racji bardziej przystępnego sposobu wykonywania zastrzyków: są łatwiejsze, mniej bolesne, igła może być wbita na znacznie mniejszą odległość niż w przypadku zastrzyków domięśniowych, a ryzyko powikłań przy zastrzyku jest mniejsze. Jest również znacząco tańsza niż metoda przezskórna. Z tych względów w ostatnich latach zyskuje ona na popularności, może być szczególnie pomocna u osób, u których wahania poziomów testosteronu wiążą się z nieprzyjemnymi efektami ubocznymi. Pierwszy zastrzyk powinien być wykonany pod obserwacją przeszkolonej osoby. W przypadku Nebido podanie podskórne również jest możliwe,30 ale powinno zawsze być wykonywane przez pielęgniarza lub pielęgniarkę. Przewagi podskórnego podawania preparatów będą też w tym przypadku znacznie mniejsze: z racji wysokiej objętości zastrzyki podskórne mogą być tak samo bolesne jak zastrzyki domięśniowe. Do efektów ubocznych należy swędzenie, zaczerwienie i obrzęk w miejscu zastrzyku. Efekty te nie powinny utrzymywać się dłużej niż dzień do dwóch po zastrzyku. Testosteron w formie przezskórnej Dawkowanie: 50-100 mg żelu dziennie Żel dostępny jest w formie pompki dozującej (handlowa nazwa Androtop lub Testavan), kiedyś sprzedawane szaszetki z żelem (handlowa nazwa Testim) nie są już dostępne w Polsce. Powinien być rozprowadzony na skórze barku i ramion, nie należy stosować go w miejscach takich jak genitalia, twarz, czy piersi. Z racji codziennego podawania wiąże się z najstabilniejszymi poziomami testosteronu we krwi ze wszystkich metod podawania. Żel wysycha w ciągu paru minut i w takiej formie powinien być pozostawiony na skórze do 6 godzin — stąd producenci zalecają stosowanie go rano, po prysznicu. Jeśli wymaga tego sytuacja, czasami można pozwolić sobie na zmycie żelu wcześniej, powinien on jednak pozostać na skórze na co najmniej 2 godziny. Regularne wcześniejsze zmywanie żelu może wiązać się z ryzykiem obniżonego poziomu testosteronu. UWAGA: Stosowanie żelu jest związane z ryzykiem przypadkowego przekazania żelu na drugą osobę, co może skończyć się dla niej przykrymi i niepożądanymi efektami, szczególnie w przypadku kobiet i dzieci. Z tego względu przy stosowaniu żelu konieczna jest duża doza ostrożności: po zaaplikowaniu go na ramiona i barki umyj dokładnie ręce przy użyciu mydła; zakryj miejsce aplikacji ubraniem i unikaj sytuacji, w których stykałbyś się tym obszarem ze skórą innych osób (np. na plaży, w czasie uprawiania sportu, w czasie seksu); jeśli taki kontakt nastąpił, poinformuj o tym drugą osobę, by mogła szybko umyć dany region skóry wodą z mydłem; uważaj na pozostawianie żelu na ubraniach, czy innych przedmiotach. Podobna ostrożność jest wymagana również w stosunku do zwierząt, dla których wysokie dawki testosteronu mogą okazać się toksyczne. Żel jest w społeczności powszechnie kojarzony jako metoda mniej inwazyjna i powiązana z wolniejszymi zmianami. Wynika to z przeważnie mniejszego dawkowania w początkowej fazie terapii hormonalnej. Przy długotrwałym stosowaniu efekty nie będą różnić się od innych form podawania testosteronu. Do efektów ubocznych żelu należy trądzik, podrażenienie i wysuszenie w miejscu podania. Tabelka z porównaniem kosztu poszczególnych metod Droga podania Handlowa nazwa Opakowanie zawiera Typowe dawkowanie¹ Opakowanie starcza na Koszt opakowania² Koszt na miesiąc Domięśniowo/podskórnie Testosteronum Prolongatum Jelfa 5 ampułek 100mg 1 zastrzyk co 10 dni 50 dni 59,31zł 35,60 zł Omnadren 250 5 ampułek 250 mg 1 zastrzyk co 21 dni 105 dni 88,14 zł 23,50 zł Nebido 1 ampułka 1000mg 1 zastrzyk co 90 dni 90 dni ok. 400-500zł³ ok. 133-166 zł Przezskórnie Androtop 60 dawek x 20,25mg 3 dawki raz dziennie 20 dni 248 zł 330 zł ¹Typowe dawkowanie zakłada najczęściej spotykaną dawkę leku. ²Ceny opakowań zaczerpnięte z bazy leków W rzeczywistości ceny w aptekach mogą być wyższe o kilkanaście złoty. Stan na 1 listopada 2021 r. ³Ceny Nebido ulegają dużym wahaniom w zależności od apteki. Inne leki Poza testosteronem maskulinizująca terapia hormonalna może obejmować również inne leki. Ich użycie nigdy nie powinno być jednak rutynowe i ich włączenie zawsze powinno być powiązane z danym problemem. U osób, u których menstruacja utrzymuje się dłużej niż 6-12 miesięcy po rozpoczęciu testosteronu, konieczna będzie konsultacja ginekologiczna w celu zidentyfikowania źródła problemu. U niektórych osób konieczne może być włączenie progestynów do terapii hormonalnej, co poza zatrzymaniem menstruacji będzie miało również funkcję antykoncepcyjną. Efektem ubocznym progestynów jest zwiększenie ryzyka zakrzepicy, stąd wskazane jest minimalizowanie innych czynników ryzyka (nadwaga lub otyłość, palenie papierosów, mało aktywny tryb życia). U osób, które nie planują zachodzić w ciążę, a które nie dążą również do pełnej histerektomii dobrym rozwiązaniem może być też ablacja endometrium, operacja polegająca na usunięciu błony śluzowej macicy. Leki z grupy inhibitorów 5alfa-reduktazy (finasteryd, dutasteryd) zostały omówione w innej sekcji artykułu. Część lekarzy stosuje je jako rutynową część terapii hormonalnej, co jest odradzane. Powinny być one używane wyłącznie w celu ograniczenia łysienia androgonowego, po uprzedniej konsultacji z pacjentem co do efektów ubocznych. Zdecydowanie odradza się używania danazolu, androgenu nadal przepisywanego przez niektórych lekarzy w celu zatrzymania menstruacji. Danazol jest związany z podwyższonym ryzykiem uszkodzeń wątroby31 oraz zakrzepów Alternatywne formy maskulinizującej terapii hormonalnej Maskulinizująca terapia hormonalna została opracowana jako terapia mająca zagwarantować największą możliwą maskulinizację i defeminizację cech płciowych ciała, co było zgodne z ówczesnym, binarystycznym punktem widzenia seksuologii. Jednakże część osób może nie chcieć dążyć do takiego celu w ramach tranzycji i może pragnąć jedynie części wyżej opisanych efektów. Niestety alternatywne formy terapii hormonalnej są w powijakach i dopiero od niedawna zdobyły uwagę środowiska naukowego. W związku z tym nie istnieją na ten moment żadne wytyczne dotyczące takiej terapii, choć powstały już pierwsze wstępne propozycje tego, jak taka terapia mogłaby wyglądać: „Hormonal Treatment Strategies Tailored to Non-Binary Transgender Individuals".33 Dla osób dążących do defeminizacji ciała bez jednoczesnej maskulinizacji cech płciowych poważną przeszkodą jest ryzyko zdrowotne związane z niskim poziomem zarówno estradiolu, jak i testosteronu. Któryś z tych hormonów płciowych jest konieczny dla normalnego funkcjonowania organizmu, bez nich znacząco wzrasta ryzyko osteoporozy, depresji, demencji oraz szeregu innych poważnych Z tego względu terapia przy użyciu wyłącznie leków obniżających estradiol, takich jak agoniści GnRH (gosarelina, leuprorelina), nie jest zalecana. Więcej nadziei można wiązać z tzw. microdosingiem, czyli obniżeniem stosowanych dawek testosteronu, co może wywołać częściową i spowolnioną maskulinizację ciała. W takim przypadku celuje się w dawki testostosteronu pomiędzy górną granicą żeńskiego zakresu fizjologicznego, a dolną granicą męskiego zakresu fizjologicznego (70-300 ng/dL lub 2,5-10 nmol/L). Takie podejście będzie wiązało się z wolniejszym i subtelniejszym tempem zmian. Na ten moment nie istnieją terapie, które pozwoliłyby na zajście tylko części z efektów terapii hormonalnej, nie jesteśmy w stanie selektywnie wyłączać lub włączać efektów testosteronu. Wiele osób stosuje czasową terapię hormonalną. Po kilku latach stosowania testosteronu, odstawiają go i pozwalają na powrót hormonów płciowych do poziomów typowo żeńskich. Część efektów testosteronu jest permanentna, co często przełoży się na bardziej androgyniczny wygląd: zarost i owłosienie ciała oraz mutacja utrzymają się pomimo jego odstawienia. Cofną się za to zmiany dotyczące rozłożenia tkanki tłuszczowej oraz siły fizycznej, choć może zająć to parę lat. Łysienie androgenowe zatrzyma się, w niektórych przypadkach może też dojść do częściowego cofnięcia. U osób po mastektomii powrót na estradiol nie spowoduje ponownego pojawienia się piersi. Menstruacja ulegnie wznowieniu, osoby pragnące tego uniknąć mogą zdecydować się na korzystanie z progestynów, ablację endometrium lub histerektomię. Osoby planujące taką ścieżkę tranzycji przeważnie nie decydują się na wycięcie jajników, w innej sytuacji estradiol musi być suplementowany z zewnątrz. W celu uzyskania efektów maskulinizacji ciała bez jednoczesnej obecności zarostu, czy zwiększonego owłosienia ciała, wskazane mogą być zabiegi kosmetyczne takie jak laser i elektroliza. Połączona terapia testosteronu oraz inhibitorów 5alfa-reduktazy być może również przełoży się na podobny efekt, ale nie zostało to zbadane klinicznie. Kompetentny endokrynolog powinien być w stanie wysłuchać potrzeb danej osoby, podzielić się z nią obecnym stanem wiedzy na dany temat i w miarę możliwości zaproponować formę terapii hormonalnej, która będzie dla niej optymalna. Czasami endokrynolodzy mogą odmawiać prowadzenia takiej terapii, jest to jednak decyzja idąca wbrew wytycznym dotyczącym opieki nad osobami transpłciowymi, które dopuszczają możliwość indywidualizowanej terapii hormonalnej dla osób niebinarnych (np. wytyczne University of California San Francisco). Na ten moment należy jednak pamiętać o tym, że nie jest to dobrze zbadany obszar medycyny. Mamy nadzieję, że będzie się to powoli zmieniać w następnych latach. Poza terapią hormonalną nie istnieją żadne potwierdzone metody podwyższenia poziomu testosteronu we krwi do poziomów umożliwiających maskulinizaję ciała. O ile niektóre aktywności, takie jak ćwiczenie i seks, zostały powiązane z podwyższeniem poziomu testosteronu we krwi, to jest to efekt zbyt krótkotrwały i ograniczony, by wpłynąć na cechy płciowe ciała (choć oczywiście ćwiczenia mogą pomagać na dysforię na inne sposoby). Tak samo takich efektów nie posiadają żadne ziołowe specyfiki, czy suplementy, ich stosowanie może wiązać się jednak z przykrymi efektami ubocznymi, możliwymi interakcjami z innymi lekami (w tym osłabieniem działania terapii hormonalnej) oraz znaczącym zubożeniem portfela. Jeśli uważasz, że któraś z informacji zamieszczonych w naszym artykule jest błędna lub nieaktualna, skontaktuj się z nami przez email kontakt@ lub na nasz fanpage na FB. Artykuł stworzony w oparciu o wytyczne dotyczące terapii hormonalnej opublikowane przez University of California San Francisco, Endocrine Society oraz WPATH. Dodatkowe źródła podane poniżej: No correlation between serum testosterone levels and state-level anger intensity in transgender people: Results from the European Network for the Investigation of Gender Incongruence, Justine Defreyne, Baudewijntje Kreukels, Guy T'Sjoen, Annemieke Staphorsius, Martin Den Heijer, Gunter Heylens, Els Elaut, 2019 ↩︎ Changes in regional body fat, lean body mass and body shape in trans persons using cross-sex hormonal therapy: results from a multicenter prospective study, M. Klaver i in. 2018 ↩︎ Efficacy and safety of minoxidil 3% lotion for beard enhancement: A randomized, double-masked, placebo-controlled study, Sittichai Ingprasert, Chuchai Tanglertsampan, Nalintip Tangphianphan, Chinnawat Reanmanee, 2016 ↩︎ Case Report: Successful Use of Minoxidil to Promote Facial Hair Growth in an Adolescent Transgender Male, Kenneth C. Pang, Thomas P. Nguyen, Rita Upreti, 2021 ↩︎ Breakthrough Bleeding in Transgender and Gender Diverse Adolescents and Young Adults on Long-Term Testosterone, Frances Grimstad, Jessica Kremen, Jessica Shim, Brittany M. Charlton, Elizabeth R. Boskey, 2021 ↩︎ Contraception Care for Transmasculine Individuals on Testosterone Therapy, Danielle Boudreau, Ronica Mukerjee, 2019 ↩︎ Assisted reproductive technology outcomes in female-to-male transgender patients compared with cisgender patients: a new frontier in reproductive medicine, Angela Leung, Denny Sakkas, Samuel Pang, Kim Thornton, Nina Resetkova, 2019 ↩︎ Dose-response analysis of testosterone replacement therapy in patients with female to male gender identity disorder, Aya Nakamura, Masami Watanabe, Morito Sugimoto, Tomoko Sako, Sabina Mahmood, Haruki Kaku, Yasutomo Nasu, Kazushi Ishii, Atsushi Nagai, Hiromi Kumon, 2013 ↩︎ A long-term follow-up study of mortality in transsexuals receiving treatment with cross-sex hormones, Henk Asscheman, Erik J. Giltay, Jos A. J. Megens, W. Pim de Ronde, Michael A. A. van Trotsenburg, Louis J. G. Gooren, 2011 ↩︎ Erythrocytosis in a Large Cohort of Trans Men Using Testosterone: A Long-Term Follow-Up Study on Prevalence, Determinants, and Exposure Years, Milou Cecilia Madsen, Dennis van Dijk, Chantal Maria Wiepjes, Elfi Barbara Conemans, Abel Thijs, Martin den Heijer, 2021 ↩︎ Risk factors for acne development in the first 2 years after initiating masculinizing testosterone therapy among transgender men, Jason Andrew Park, Erin Elizabeth Carter, Allison Ruth Larson, 2019 ↩︎ Short- and long-term clinical skin effects of testosterone treatment in trans men, Katrien Wierckx, Fleur Van de Peer, Evelien Verhaeghe, David Dedecker, Eva Van Caenegem, Kaatje Toye, Jean Marc Kaufman, Guy T'Sjoen, 2014 ↩︎ Adverse Effects and Safety of 5-alpha Reductase Inhibitors (Finasteride, Dutasteride): A Systematic Review, Jason M. Hirshburg, Petra A. Kelsey, Chelsea A. Therrien, A. Carlo Gavino, Jason S. Reichenberg, 2016 ↩︎ Ovarian Histopathology in Transmasculine Persons on Testosterone: A Multicenter Case Series, Frances W. Grimstad, Kylie G. Fowler, Erika P. New, Cecile A. Ferrando, Robert R. Pollard, Graham Chapman, Meredith Gray, Veronica Gomez Lobo, 2020 ↩︎ New-Onset Abdominopelvic Pain After Initiation of Testosterone Therapy Among Trans-Masculine Persons: A Community-Based Exploratory Survey, Frances W. Grimstad, Elizabeth Boskey, Meredith Grey, 2020 ↩︎ Blood Pressure Effects of Gender-Affirming Hormone Therapy in Transgender and Gender-Diverse Adults, Katherine Banks, Mabel Kyinn, Shalem Y. Leemaqz, Eleanor Sarkodie, Deborah Goldstein, Michael S. Irwig, 2021 ↩︎ Exogenous testosterone does not induce or exacerbate the metabolic features associated with pcos among transgender men, Kelly J. Chan, Jennifer J. Liang, Divya Jolly, Jamie D. Weinand, Joshua D. Safer, 2018 ↩︎ Independent and Combined Effects of Testosterone and Growth Hormone on Extracellular Water in Hypopituitary Men, Gudmundur Johannsson, James Gibney, Troels Wolthers, Kin-Chuen Leung, Ken K. Y. Ho, 2005 ↩︎ Testosterone therapy and venous thromboembolism: A systematic review and meta-analysis, Damon E. Houghton, Mouaz Alsawas, Patricia Barrioneuvo, Mouaffaa Tello, Wigdan Farah, Brad Beuschel, Larry J. Prokop, J. Bradley Layton, M. Hassan Murad, Stephan Moll, 2018 ↩︎ Cross-Sex Hormone Therapy in Trans Persons Is Safe and Effective at Short-Time Follow-Up: Results from the European Network for the Investigation of Gender Incongruence, Katrien Wierckx, Eva Van Caenegem, Thomas Schreiner, Ira Haraldsen, Alessandra Fisher, Kaatje Toye, Jean Marc Kaufman, Guy T'Sjoen, 2014 ↩︎ Occurrence of Acute Cardiovascular Events in Transgender Individuals Receiving Hormone Therapy, Nienke M. Nota, Chantal M. Wiepjes, Christel J. M. de Blok, Louis J. G. Gooren, Baudewijntje P. C. Kreukels, Martin den Heijer, 2019 ↩︎ Prevalence of cardiovascular disease and cancer during cross-sex hormone therapy in a large cohort of trans persons: a case-control study, K. Wierckx, E. Elaut, E. Declercq, G. Heylens, G. De Cuypere, J. M. Kaufman, G. T'Sjoen, 2013 ↩︎ Effects of three different testosterone formulations in female-to-male transsexual persons, Carla Pelusi, Antonietta Costantino, Valentina Martelli, Martina Lambertini, Alberto Bazzocchi, Federico Ponti, Giuseppe Battista, Stefano Venturoli, Maria C. Meriggiola, 2014 ↩︎ Comparative pharmacokinetics of androgen preparations: Application of computer analysis and simulation, Hermann M. BehreFrank Oberpenning Eberhard Nieschlag, 1990 ↩︎ Randomised, double blind, crossover challenge study of allergenicity of peanut oils in subjects allergic to peanuts, J. O. Hourihane, S. J. Bedwani, T. P. Dean, J. O. Warner, 1997 ↩︎ Safety of intramuscular testosterone in arachis oil for boys with peanut allergy requiring pubertal induction, Susan Harvey, Susan M. O'Connell, Jonathan O'B Hourihane, 2020 ↩︎ Subcutaneous Injection of Testosterone Is an Effective and Preferred Alternative to Intramuscular Injection: Demonstration in Female-to-Male Transgender Patients, Daniel I. Spratt i in. 2017 ↩︎ Serum Testosterone Concentrations Remain Stable Between Injections in Patients Receiving Subcutaneous Testosterone, Julie McFarland, Wendy Craig, Nigel J. Clarke, Daniel I. Spratt, 2017 ↩︎ Subcutaneous Testosterone Is Effective and Safe as Gender-Affirming Hormone Therapy in Transmasculine and Gender-Diverse Adolescents and Young Adults: A Single Center's 8-Year Experience, Sarah E. Laurenzano, Ron S. Newfield, Euyhyun Lee, Maja Marinkovic, 2021 ↩︎ Pharmacokinetics and Acceptability of Subcutaneous Injection of Testosterone Undecanoate, Leo Turner i in. 2019 ↩︎ Prolonged Latency Period of Danazol-Induced Liver Injury in a Patient With Hereditary Angioedema, Patrick Kohlitz, Isaac Huml, 2018 ↩︎ Danazol and limb-threatening arterial thrombosis: two case reports R. G. Alvarado, J. Y. Liu, R. M. Zwolak, 2001 ↩︎ Hormonal Treatment Strategies Tailored to Non-Binary Transgender Individuals, Carlotta Cocchetti, Jiska Ristori, Alessia Romani, Mario Maggi, Alessandra Daphne Fisher, 2020 ↩︎ Long-term effects of androgen deprivation therapy in prostate cancer patients, Shehzad Basaria, John Lieb 2nd, Alice M Tang, Theodore DeWeese, Michael Carducci, Mario Eisenberger, Adrian S. Dobs, 2002 ↩︎ Androgen Deprivation Therapy and Mental Health: Impact on Depression and Cognition, Jason P. Izard, D. Robert Siemens, 2020 ↩︎

zastrzyk w udo testosteron